II. Abdülhamid dönemi, Osmanlı tarihinde eğitim ve toplumsal gelişim açısından önemli dönüşümlerin yaşandığı bir zaman dilimidir. Bu dönemde hem erkekler hem de kadınlar için eğitim kurumları yaygınlaştırılmış, modern okul sisteminin temelleri atılmıştır. Kadınların eğitim almasının teşvik edilmesi, öğretmen olarak istihdam edilmeleri ve toplumsal hayata katılmaları bu dönemin dikkat çeken gelişmelerindendir. Sultan Abdülhamid’in “maarifperver” (eğitimsever) yönü sayesinde sadece okullar değil, aynı zamanda kadınlara yönelik yayınlar, dergiler ve kültürel faaliyetler de desteklenmiştir. Bu reformlar, sadece bugünün eğitim yapısının temelini oluşturmakla kalmamış, aynı zamanda kadın hakları mücadelesinin de öncüsü olmuştur.

İşte Maddeler halinde Sultan 2. Abdulhamid Dönemi ıslahatları :

 

 

EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDA ISLAHATLAR

1. Maarifperver (Eğitimsever) Sultan
   II. Abdülhamid döneminde camiden çok okul yapılmış, eğitim ön plana alınmıştır. 20 binin üzerinde ilkokul açılmıştır.

2. Baytar Mektebi, Dişçi Mektebi, Orman Mektebi Kuruldu
   Mesleki eğitimin yaygınlaştırılması amacıyla çeşitli alanlarda yüksekokullar açılmıştır.

3. Sanayi-i Nefise Mektebi Kuruldu (1882)
   Osman Hamdi Bey tarafından açılan bu okul, bugünkü Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nin temelidir.

4. Darülmuallimin ve Darülmuallimat (Erkek ve Kız Öğretmen Okulları)
   Nitelikli öğretmen yetiştirmek amacıyla kuruldular.

5. Halk Kütüphaneleri Açıldı
   Eğitimi sadece okul düzeyinde değil, halk düzeyinde de yaymak için kütüphaneler açılmıştır.

6. Mülkiye Mektebi Geliştirildi
   Devlet yönetimi için idareci yetiştirmek amacıyla geliştirilen bu okul, bugünkü Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin temelidir.

7. Ziraat Mektepleri Açıldı
   Tarım alanında modern üretim ve eğitimin desteklenmesi için birçok yerde ziraat mektepleri kuruldu.

8. Yabancı Okullara ve Azınlıklara Denetim Getirildi
   Azınlık ve yabancı okulların faaliyetleri düzenlemeye alındı.

9. Sultan Abdülaziz döneminde hazırlanan Mecelle uygulamaya konuldu.

---

 

İLETİŞİM VE TEKNOLOJİ

1. Telgraf Ağı Kuruldu
   Ülke çapında hızlı iletişim sağlamak amacıyla büyük bir telgraf ağı oluşturuldu.

2. Telgraf Mektebi Kuruldu
   Telgrafçılık alanında personel yetiştirmek için kurulmuştur.

3. Jurnal Teşkilatı (İstihbarat Ağı) Kuruldu
   İç karışıklıkları önlemek ve muhalefeti izlemek amacıyla bir istihbarat sistemi kurulmuştur.

---

 

ULAŞIM VE ALTYAPI

1. Anadolu Osmanlı Şimendifer Kumpanyası Kuruldu
   Demiryolları inşa edilerek Anadolu’nun iç kesimlerine ulaşım sağlandı.

2. Haydarpaşa Tren Garı İnşa Edildi
   Berlin-Bağdat demiryolu projesinin parçası olarak Almanya ile iş birliğiyle yapıldı.

3. Hicaz Demiryolu İnşası Başladı
   Mekke ve Medine’ye ulaşımı kolaylaştırmak ve İslam dünyasındaki liderliğini pekiştirmek için planlandı.

---

 

SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER

1. Hamidiye Etfal Hastanesi Kuruldu (Çocuk Hastanesi)
   Osmanlı’da çocuklara özel ilk hastane açıldı. Bugünkü Şişli Etfal Hastanesi'nin temeli.

2. Darülaceze Kuruldu
   Bakıma muhtaç yaşlı, hasta ve kimsesizler için Okmeydanı'nda kurulan sosyal yardım kurumudur.

---

 

DİNİ VE SİYASİ POLİTİKALAR

1. İslamcılık (Ümmetçilik) Politikası Uygulandı
   Osmanlı tebaasını bir arada tutmak için din temelli birleştirici bir politika izlendi.

2. Almanya’ya Yakınlaşma ve 3B Projesi (Berlin-Boğazlar-Bağdat)
   Almanya ile siyasi ve ekonomik iş birliği geliştirildi, özellikle demiryolu projeleriyle desteklendi.

3. Ertuğrul Fırkateyni Japonya’ya Gönderildi
   Japonya ile dostane ilişkiler kurmak için gönderildi, dönüş yolunda battı ve büyük bir trajedi yaşandı.

4. Hamidiye Alayları Kuruldu
   Doğu Anadolu’da Ermeni isyanlarını bastırmak için Kürt aşiretlerinden oluşturulan silahlı birliklerdi.

---

 

BASIN VE KADIN HAKLARI

1. Şükûfezar Dergisi (1886)
   Yayın ekibi tamamen kadınlardan oluşan ilk dergidir. Kadınların toplumsal hayata katılımını teşvik etmiştir.

2. Demet Dergisi (1908)
   Halide Edip Adıvar öncülüğünde çıkan bu dergi, kadınların meslek sahibi olmasını savunmuştur.

3. Fatma Aliye Hanım – "Muhadarat" Romanı
   Türk edebiyatının ilk kadın romancısı sayılır. Kadınların entelektüel alanda da var olabileceğini göstermiştir.

4. Tercüman-ı Hakikat gazetesi çıkarıldı.

​​​​