İSMİN HALLERİ VE AD DURUM EKLERİ

1. Yalın Hâl
* Eki yoktur.
* İsmin hiçbir hal eki almamış durumudur.
Not: Çoğul, iyelik ve bildirme eki almış olabilir.
Not: Bildirme eki; Türkçe'de yükleme kesinlik, belirsizlik, ihtimal gibi anlamlar katan "-dir" ekidir.
Not: İyelik ekleri, isimlere ve isim görevinde kullanılan sözcüklere eklenerek kime veya neye ait olduğunu bildiren eklerdir. (Örnek: kalemin -> senin kalemin)
Örnek: kalem, sınıf, öğretmen, sevgi, huzur, öğrenci-ler, anne-si, bekar-dır, vs.
Not: Yapım ekleri ismin yalın durumunu değiştirmez.
Örnek : sevgi -> yalın, sevgisizlik -> yalın
Not: Birleşik isimler hâl eki almamışlarsa yalındır.
Örnek: adamotu, akciğer, mirasyedi vs.

2. Belirtme Hâli
* ı, -i, -u, -ü eklerini alırlar.
* Neyi, kimi sorularına cevap verir.
* Bu ekleri alan sözcükler cümlede genellikle belirtili nesne görevinde kullanılır.
Örnek:
* Sevgiyi iki günlük zevklere kurban etmeyin. (sevgi-y-i ->y: kaynaştırma ünsüzü, i:belirtme hal eki)
* Seni görmeyeli ne kadar da değişmişsin. (sen-i -> i:belirtme hal eki)
* Düşüncelerini ifade ederken bir kuyumcu gibi davran. (düşünceler-i-n-i ->-i:iyelik eki, -n:kaynaştırma ünsüzü, -i:belirtme hal eki)
Not: Türkçe’de üç çeşit -i (-ı, -u, -ü) eki var, bunları birbirine karıştırmayalım.
* Yüzü mahkeme duvarı gibiydi.(yüz-ü -> -ü:iyelik eki)
* Her şeye rağmen başarılı olmak için inancı asla kaybetmemelisin. (inanc-ı -> -ı:belirtme hal eki)
* Batı cephesinden gelen düşmana güzel bir sürprizimiz var. (bat-ı -> -ı: fiilden isim yapan ek)

3. Yönelme Hâli
* -e, -a eklerini alır.
* Neye, kime, nereye sorularına cevap verir.
* Bu ekleri alan sözcükler cümlede dolaylı tümleç görevinde kullanılır.
Örnek:
* Gönül dünyama uğramaz oldun. (dünya-m-a -> -m: iyelik eki, -a: yönelme hal eki)
* Bu kafa ile okula asla dönemezsin. (okul-a -> -a: yönelme hal eki)
Not: Yönelme durum eki “için” edatı görevinde kullanılabilir.
* Sana çok güzel bir kitap aldım. (Senin için çok güzel bir kitap aldım.)
* Bu kadar insan seni görmeye geldi. (Bu kadar insan seni görmek için geldi.)
Not : Yönelme durum eki bazen isme zarf tümleci görevini yükler.
* Seneye hep birlikte atanmış olacağız. (Ne zaman? Seneye)

4. Bulunma Hâli
* -de, -da eklerini alır.
* Kimde, nerede, nede gibi sorulara cevap verir.
* Bu ekleri alan sözcükler cümlede dolaylı tümleç görevinde kullanılır.
Örnek:
* Hayallerim-de tüm insanlığın huzur ve saadetini tesis edecek bir nizam var.
* Telefonumun hafızasın-da saklı tuttuğm tüm görseller silinmiş.
Not: Bulunma hal eki bazı durumlardazarf tümleci görevinde de kullanılabilir.
Örnek:
Seni aradığım-da yanımda hiç kimse yoktu. (Ne zaman kimse yanımda yoktu? Seni aradığımda)

5. Ayrılma (Uzaklaşma, Çıkma) Hâli
* -den, -dan eklerini alır.
* Nereden, kimden, neden sorularınına cevap verir.
* Eklendiği kelimeyi dolaylı tümleç yapar.
* Kelimeye çıkma, ayrılma, uzaklaşma anlamı katar.
Örnek:
* Atmosfer güneş-ten gelen zararlı ışınlardan dünyamızı korur.
* Aldığın kitabın aynısın-dan ben de almıştım.
* Kulak-tan dolma bilgilerle hakikate varılmaz.