Ses Olayları (Ünlü Türemesi ve Ünsüz Türemesi)
ÜNLÜ TÜREMESİ
Türkçe'de sözcükler çekimlenirken ve yeniden türetilirken sözcüklere yeni bir ses eklenir. Bu ses olayına ünlü türemesi denir.
Ünlü türemesi genel olarak iki şekilde karşımıza çıkar:
1. '-cık' eki ile yapılan bazı küçültme sözcüklerinde ünlü türemesi
Örnekler:
* az - cık -> az(ı)cık
* bir - cik -> bir(i)cik
* genç - cik -> genc(e)cik
* dar - cık -> dar(a)cık
2. Pekiştirme sözcüklerinde ünlü türemesi
Örnekler:
* güp - gündüz -> güp(e)gündüz
* yap - yalnız -> yap(a)yalnız
* çep - çevre -> çep(e)çevre
* ser - serpe -> ser(e)serpe
* sap - sağlam -> sap(a)sağlam
* gep - genç -> gep(e)genç
* çır - çıplak -> çır(ıl)çıplak
* sır - sıklam -> sır(ıl)sıklam
ÜNSÜZ TÜREMESİ
Türkçe'deki Arapça kökenli sözcüklerin ünlü harfle başlayan ek aldıklarında veya başka bir sözcükle birleşmesi sonucunda, sözcüğün sonundaki ünsüz harf tekrarlanır. Bu ses olayına ünsüz türemesi denir.
Örnekler:
* sır - ı -> sırrı
* his - i -> hissi
* zan - ı > zannı
* zam - ı > zammı
* ret - i -> reddi
* hak - ı -> hakkı
* his - etmek -> hissetmek
* zan - etmek -> zannetmek
* af - olmak -> affolmak
* af - etmek -> affetmek
* ret - etmek -> reddetmek
